Cech Rzemiosł w Żarach powstał 23 marca 1946 r. z inicjatywy ślusarza Feliksa Matuszewskiego. Zdecydowano o utworzeniu Zbiorowego Cechu Rzemieślników i w dniu 02.06.1946 r. zwołane zostało I Walne Zgromadzenie Cechowe. W 1949 r. nastąpiła zmiana nazwy na Cech Rzemiosł Różnych. Siedziba Cechu od 1957 roku do dziś mieści się w Żarach, przy ulicy Ogrodowej 2.
W pamięci społecznej zapisali się: ślusarz Feliksa Matuszewski, piekarz Adamus, malarz Cylkowski, fryzjerzy: Cyngiser, Gładysz Wierzbicki, szewc Gasek, fotograf Feliks Lickiewicz, zegarmistrz Przybyszewski oraz krawiec Sikora (uczestnicy pierwszego zebrania) oraz mistrzowie stolarscy: Kazimierz Lis, Kazimierz Linda, Jakub Mondzeliński; fryzjerka Olga Bilewicz, krawcy Piotr Hołub i Stanisław Michalczuk, cukiernik Julian Komar; ślusarz Franciszek Kopydłowski; piekarz Piotr Czerniak, wulkanizator Tadeusz Janda; czapnik Michał Radomski; kominiarz Zygmunt Blaicke; zegarmistrz Roman Przybyszewski i Jan Nowański; malarze Franciszek Pawlicki i Michał Dżugalik. Zawody dzisiaj nieistniejące lub zanikające reprezentował Hersz Rubinstein - powroźnik, który prowadził swój zakład przez 40 lat i Tadeusz Kijanka równie długo naprawiający rowery. W Żarach na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych było czterech kołodziejów; pod koniec lat sześćdziesiątych działał kotlarz, a na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych - dwóch brukarzy.
Rodzinnymi tradycjami rzemieślniczymi dokumentują się rodziny; Hajtnerów, Pieszaków, Bieńkowskich oraz Wyrozumskich. Na przekór historycznym i gospodarczym zawirowaniom rzemiosło przetrwało i jak wszystko musiało ulec przemianom.
Obecnie Cech skupia w swoich szeregach oprócz rzemieślników także przedsiębiorców i handlowców, jest organizacją społeczno-zawodową i od 10.10.1998 r. nosi nową nazwę: Cech Rzemiosł Różnych, Handlu i Przedsiębiorczości w Żarach.
Władze Cechu stanowią: Walne Zgromadzenie członków, Zarząd Cechu, komisja rewizyjna i sąd cechowy. Zawsze na czele cechu stał Starszy Cechu. Kolejno od początku powojennej bytności rzemiosła w Żarach starszymi Cechu byli: Feliks Matuszewski, Józef Podhalicz, Feliks Lickiewicz, Jan Bieńkowski, Wacław Gładysz, Romuald Tomaszewski, Marek Czajkowski, Witold Żukowski, Bolesław Adamik i obecnie Eugeniusz Ślawski.
Szczegółowe zadania organizacji określa zatwierdzony przez Walne Zgromadzenie statut. Główne zadania to reprezentowanie członków wobec organów administracji i instytucji państwowych, doradztwo w zakresie bhp i prawa pracy oraz nadzór nad szkoleniem pracowników młodocianych.
Organizacja cechowa w swojej działalności kieruje się przede wszystkim codziennymi potrzebami rzemieślników.
Związek Rzemiosła Polskiego – ogólnopolska, społeczno-zawodowa organizacja pracodawców, działająca od 1933 r. - wcześniej jako Związek Izb Rzemieślniczych (1933-1972) i Centralny Związek Rzemiosła (1973-1989). Wraz z organizacjami terenowymi - 27 izbami rzemieślniczymi, 479 cechami rzemiosł oraz 222 spółdzielniami - tworzy największą i najstarszą w kraju strukturę samorządu gospodarczego. Zrzesza ok. 300 tysięcy mikro, małych i średnich firm.
W 1947 roku w Polsce działało: 138 tys. zarejestrowanych zakładów z 311 tysiącami zatrudnionych, 1500 cechów branżowych, 300 powiatowych związków cechów, 14 izb rzemieślniczych. W 1952 roku został wprowadzony obowiązek gromadzenia i przekazywania do Centralnego Urzędu Planowania wszystkich wiadomości i W 1932 roku izby rzemieślnicze powołały działającą nieformalnie Radę Izb Rzemieślniczych, która zorganizowała w grudniu 1932 r. Zjazd Delegatów Izb Rzemieślniczych. Wśród postulatów zjazdu znalazły się m.in.: stworzenie przymusu przynależności do cechów, utworzenie Związku Izb Rzemieślniczych, powołaniem instytucji zajmującej się badaniem problemów rzemiosła, podnoszenie poziomu szkolenia w rzemiośle.
Wychodząc naprzeciw postulatom środowiska i pragnąc rozwoju rzemiosła po latach kryzysu, 27 października 1933 rozporządzeniem Prezydenta Ignacego Mościckiego o izbach rzemieślniczych ich związku powołany został do życia Związek Izb Rzemieślniczych, który w latach 1972 – 1989 funkcjonował pod nazwą Centralny Związek Rzemiosła, a od grudnia 1989 r. pod obecną nazwą – Związek Rzemiosła Polskiego. Na mocy rozporządzenia 27 grudnia 1933 roku Minister Przemysłu i Handlu nadał Związkowi Izb Rzemieślniczych pierwszy Statut.
W 1946 roku Zarządzeniem Ministra Przemysłu dokonano reaktywacji działalności Związku Izb Rzemieślniczych. Dekretem z dnia 21 kwietnia 1948 r. dokonano zmiany przedwojennej ustawy o izbach rzemieślniczych i ich związku. Na jego mocy Związek Izb Rzemieślniczych został wpisany do kategorii organizacji objętych centralnym planowaniem a jego działalność podporządkowana ówczesnym realiom politycznym i gospodarczym. danych statystycznych dotyczących rzemiosła oraz obowiązek realizowania ustalonych dla rzemiosła planów. Nadzór nad działalnością ZIR sprawował Minister Przemysłu i Handlu.
W 1956 Sejm uchwalił ustawę o izbach rzemieślniczych i Związku Izb Rzemieślniczych, dzięki której rzemieślnicy uzyskali prawo do wyłaniania swych władz w wyborach. Pierwsze wybory władz cechów, izb rzemieślniczych i ZIR odbyły się w 1957 roku. W wyniku przemian ustrojowych, w 1989 roku uchwalono ustawę o rzemiośle, która zastąpiła ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła. Nowa ustawa zmieniła także nazwę ZIR na obecną – Związek Rzemiosła Polskiego. Związek zgodnie z ustawą uzyskał statut organizacji samorządu zawodowego rzemiosła i związku pracodawców. W myśl nowej ustawy zadaniem Związki było zapewnienie zrzeszonym w nim na zasadach dobrowolności organizacjom pomocy w realizacji zadań statutowych, rozwijanie działalności społeczno – zawodowej oraz reprezentowanie interesów rzemiosła w kraju i za granicą.
Z katalogu szczegółowych kompetencji i obowiązków ZRP znikły przepisy o konieczności dostosowywania działalności rzemiosła do narodowych planów gospodarczych, a także wszelkie uprawnienia władcze w stosunku do zrzeszonych organizacji i rzemieślników. W roku 1999 do zadań statutowych ZRP dodano "podejmowanie wszelkich działań, mających na celu przygotowanie małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich organizacji do funkcjonowania w warunkach globalizacji obrotu towarowego ze szczególnym uwzględnieniem jednolitego Rynku Europejskiego". W 2001 roku zdania statutowe zmieniły się na skutek nowelizacji ustawy o rzemiośle oraz uchwalenia ustawy o Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, sankcjonującej ZRP jako reprezentatywną organizację pracodawców.
Od roku 2002 ZRP jako jedna z czterech organizacji pracodawców w Polsce jest członkiem Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, a od 2003 członkiem Rady Przedsiębiorczości, w której skład wchodzi 11 czołowych organizacji gospodarczych kraju.
